W dniu 1 października 2024 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz wychowaniu dziecka – „ Aktywny rodzic ”. Ustawa jest częścią programu „Aktywny Rodzic” – systemowej strategii wspierania rodziców dzieci w wieku żłobkowym w skutecznym łączeniu ról rodzinnych z aktywnością zawodową. System zapewnia rodzicom różnorodne formy wsparcia w zależności od ich potrzeb i sytuacji życiowej.
Jednym ze świadczeń wprowadzanych ustawą jest świadczenie „aktywnie w żłobku”, którego zadanie ma dwojaki charakter: z jednej strony ma zachęcić rodziców dzieci w wieku żłobkowym do korzystania z instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech, czyli żłobków, klubów dziecięcych oraz dziennych opiekunów, z drugiej zaś stanowić ma motywację dla podmiotów zainteresowanych, w tym przede wszystkim jednostek samorządu terytorialnego do tworzenia nowych miejsc opieki.
W zakresie świadczenia „aktywnie w żłobku” ustawa określa warunki nabywania prawa do tego świadczenia oraz zasady jego przyznawania i wypłacania.
W myśl ustawy świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje rodzicom na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia, lub w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4. rok życia. Świadczenie to przysługuje na dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką a jego wysokość ustalono na 1.500 zł miesięcznie na dziecko, zaś w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności – w wysokości 1.900 zł miesięcznie (jeżeli niepełnosprawność łączy się ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji). Ustawodawca zastrzegł przy tym, że wysokość świadczenia „aktywnie w żłobku” nie może być wyższa niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Aktywny Rodzic Warszawa
Miasto stołeczne Warszawa organizując system opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 już od wielu lat realizuje priorytety, które teraz legły u podstaw świadczenia „aktywnie w żłobku. Od 2019 roku rodzice, których dzieci objęte są na terenie m.st. Warszawy opieką w żłobkach prowadzonych przez m.st. Warszawę lub u dziennych opiekunów zatrudnionych przez m.st. Warszawę, a także w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów – prowadzących opiekę nad dziećmi przez podmioty prywatne na zlecenie Miasta – nie ponoszą z tego tytułu opłat (poza kosztem z tytułu opłaty za wyżywienie dziecka). Podjęta przez organy m.st. Warszawy decyzja o pokrywaniu kosztów opieki nad wszystkimi dziećmi w wieku do lat 3 objętymi opieką w różnych formach organizacyjnych oznaczała coroczne wydatki na ten cel z budżetu m.st. Warszawy w wysokości odpowiednio:
2019 r. – 178 915 654,88 zł
2020 r. – 246 320 730,92 zł
2021 r. – 281 817 779,94 zł
2022 r. – 305 315 097,65 zł
2023 r. – 363 009 038,98 zł
Założenia ustawy
Warszawa jest prekursorem bezpłatnej opieki żłobkowej w Polsce, a opracowany i rozwijany w Warszawie system finansowania tej opieki stanowi wzór dla innych samorządów w Polsce.
Jego podstawowe założenia to:
- w odniesieniu do żłobków oraz innych form opieki, których prowadzącym jest m.st. Warszawa, niepobieranie od rodziców opłat za pobyt dziecka,
- w odniesieniu do form opieki prowadzonych przez inne niż m.st. Warszawa podmioty – finansowanie opieki w formie dotacji celowej przekazywanej prowadzącemu żłobek, klub dziecięcy lub zatrudniającemu dziennego opiekuna po przeprowadzeniu konkursu na podstawie odnośnych przepisów ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Ustawa o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” w swych założeniach zmierza w tym samym kierunku, który został przyjęty w 2019 r. przez m.st. Warszawę, tzn. przejmuje co do zasady od rodziców finansowanie opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, jednak forma realizacji wsparcia rodziców ujęta została w inny mechanizm prawny.
Ustawodawca postanowił, że środki pochodzące z budżetu Państwa, przekazywane będą na wniosek rodzica/opiekuna prawnego dziecka w formie świadczenia „aktywnie w żłobku”. Środki przelane zostaną bezpośrednio na konto podmiotu prowadzącego żłobek, klub dziecięcy lub zatrudniającego dziennego opiekuna i będą obniżać opłatę, którą ponosi rodzić dziecka objętego opieką. Od strony finansowej świadczenie to ma refinansować koszty organizacji opieki żłobkowej ponoszone przez podmiot prowadzący żłobek, klub dziecięcy lub zatrudniający dziennego opiekuna.
Przedkładany projekt uchwały wychodzi naprzeciw rozwiązaniom stworzonym przez ustawę „Aktywny rodzic”. Celem projektu uchwały jest dostosowanie organizacji i finansowania warszawskiego systemu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 do nowych ram prawnych, które obowiązywać zaczną od 1 października 2024 r., i stworzenie rodzicom dzieci objętych opieką żłobkową zorganizowaną przez m.st. Warszawa możliwości ubiegania się o świadczenie „aktywnie w żłobku”.
Zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku utworzonym przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz u dziennego opiekuna zatrudnionego przez jednostki samorządu terytorialnego ustala, w drodze uchwały, rada gminy.
Projekt uchwały zakłada wprowadzenie przez m.st. Warszawę opłaty za pobyt w żłobkach prowadzonych przez m.st. Warszawę lub u dziennych opiekunów zatrudnionych przez m.st. Warszawę, która będzie opłatą stałą. Wysokość miesięcznej opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub u dziennego opiekuna określono na 1.500 zł, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – 1.900 zł.
Opłata ta obejmuje koszty utrzymania gotowości żłobka lub dziennego opiekuna do świadczenia usług opiekuńczych według wymaganych standardów, czyli zapewnienia dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych, zagwarantowania mu właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej z uwzględnieniem jego wieku, indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych. Ze swej istoty koszty te są niezależne od faktycznego pobytu dziecka w żłobku lub u dziennego opiekuna i pozostają stałe także w przypadku nieskorzystania z oferowanej przez żłobek usługi w pełnym zakresie.
Koszt miejsca w żłobku
Według danych za 2023 r. średni koszt funkcjonowania jednego miejsca organizacyjnego w żłobku prowadzonym przez m.st. Warszawę wynosi 2.186,34 zł i na koszt ten składają się:
| Rodzaj kosztu |
średni koszt miesięczny |
| Koszty zatrudnienia |
1.743,80 |
| Koszty utrzymania obiektów, opłaty za wywóz nieczystości oraz koszty mediów |
290,39 |
| Pozostałe koszty w tym koszty administracyjne (m.in. zakup materiałów i wyposażenia, w tym zakup artykułów dydaktycznych i artykułów czystościowych, opłaty administracyjne) |
152,16 |
| Koszt ogółem |
2186,34 |
Należy zaznaczyć, że proponowana w projekcie uchwały wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub u dziennego opiekuna – odpowiednio 1.500 zł i 1.900 zł dla dziecka z niepełnosprawnością – pokrywa powyższe koszty jedynie w części. Nie pokrywa nawet średniego kosztu zatrudnienia personelu koniecznego dla zachowania gotowości żłobka do świadczenia usług opiekuńczych zgodnie z wymaganymi w tym zakresie standardami. przypisanego do jednego miejsca organizacyjnego.
W przypadku zapewnienia opieki dziecku legitymującemu się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji powyższy koszt funkcjonowania jednego miejsca organizacyjnego w żłobku zwiększa się o koszty wynagrodzenia specjalistycznego personelu zatrudnionego w takim żłobku (psycholog, logopeda i fizjoterapeuta), przy czym – zgodnie z przyjętą w Zespole Żłobków m.st. Warszawy organizacją pracy żłobków integracyjnych – do każdej z grup w żłobku integracyjnym może być przyjęte jedno dziecko z opisanymi wyżej wskazaniami. Koszt wynagrodzenia specjalistycznego personelu w przeliczeniu na jedno miejsce organizacyjne przeznaczone dla dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie z ww. wskazaniami wynosi ponad 4.100 zł, a zatem przekracza on kwotę 1.900 zł odpowiadającą proponowanej wysokości opłaty za pobyt w żłobku dziecka z niepełnosprawnością.
Przy określeniu opłaty za pobyt w żłobkach prowadzonych przez m.st. Warszawę lub u dziennych opiekunów zatrudnionych przez m.st. Warszawę jako opłaty stałej w ryczałtowo określonej wysokości 1.500 zł (1.900 zł dla dziecka z niepełnosprawnością) wzięto też pod uwagę rozwiązanie wynikające wprost z art. 25a ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2024 r.). Zgodnie z powyższym przepisem, podmiot prowadzący żłobek lub klub dziecięcy jest obowiązany do obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka odpowiednio w żłobku lub klubie dziecięcym o kwotę otrzymanego świadczenia „aktywnie w żłobku”, o którym mowa w ustawie o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.
Prawidłowa realizacja założeń programu „Aktywny rodzic” bez jednoczesnego uszczerbku dla dotychczasowych uprawnień rodziców, którzy do 1 października 2024 r. w ogóle nie ponosili opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub u dziennego opiekuna (poza kosztem opłaty za wyżywienie) wymaga ustalenia powyższej opłaty na poziomie świadczenia „aktywnie w żłobku”, oczywiście przy uwzględnieniu średniego kosztu funkcjonowania jednego miejsca organizacyjnego w żłobku prowadzonym przez m.st. Warszawę.
Wskazać należy, że przyjęcie uchwały o opłacie za pobyt dziecka w żłobku lub u dziennego opiekuna – w związku z wdrożeniem Rządowego Programu – „Aktywny rodzic” – nie zmieni sytuacji rodziców dzieci korzystających z opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 organizowanej przez m.st. Warszawę. Podmiot prowadzący żłobek lub klub dziecięcy jest bowiem obowiązany do obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka odpowiednio w żłobku lub klubie dziecięcym o kwotę otrzymanego świadczenia „aktywnie w żłobku”, a to pozwoli m.st. Warszawie nadal oferować bezpłatną opiekę dla dzieci w wieku do lat 3.
Wobec faktu, że m.st. Warszawa w ramach Zespołu Żłobków zapewnia pond 10.000 miejsc dla dzieci do lat 3, przy założeniu pełnego ich wykorzystania rozwiązanie przyjęte w projekcie uchwały pozwoli na zrefundowanie kosztów utrzymania miejsc na poziomie 180 mln zł w skali roku. W konsekwencji możliwe będzie przeznaczenie zaoszczędzonych w ten sposób środków na realizację zadań m.st. Warszawy, w tym zadań z zakresu organizacji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3.
Zobacz: Papierowe zaświadczenie o niekaralności na tle seksualnym
